Wirus HPV i kłykciny kończyste (brodawki płciowe)

Wirus HPV (Human Papillomavirus), brodawczak ludzki powoduje rozwój guzków skóry określanych jako kłykciny kończyste lub brodawki płciowe. Wyróżnia się 150-200 typów tego wirusa.

Kłykciny kończyste – wzgórek łonowy

Brodawki narządów płciowych i odbytu określane są jako kłykciny kończyste (condylomata acuminata).  Blisko 90% kłykcin spowodowanych jest zakażeniem HPV typ 6 i HPV typ 11. Powodują łagodny rozrost skóry i błon śluzowych. Oba te wirusy mają niski potencjał nowotworzenia. Pozostałe 10% kłykcin wywołanych jest przez HPV typ 1-6, 10, 11, 16, 18, 30, 31, 33, 35, 39-45, 51-59, 70, 83. Niektóre z nich mają średni potencjał onkogenny, tj. typ 33, 35, 39, 40, 43, 45, 51-56, 58, inne wysoki, tj.  typy 16, 18. U około 10-15% osób występuje więcej niż jeden typ wirusa HPV.

W zdecydowanej większości przypadków, do zakażenia dochodzi podczas bezpośredniego kontaktu ze zmienioną chorobowo skórą lub błonami śluzowymi. Ryzyko zakażenia biernego przez przedmioty np. ręczniki, bieliznę jest małe, większe natomiast przez zabawki erotyczne.

Częstość występowania kłykcin jest największa u osób pomiędzy 17, a 33 rokiem życia, a szczyt zachorowań przypada w wieku 20-24 lat. Przede wszystkim występują u młodych osób rozpoczynających życie seksualne. Szczególnie narażone są osoby mające przygodne, niezabezpieczone kontakty seksualne, osoby ,mające wielu partnerów /partnerek, i korzystające z komercyjnych usług seksualnych.

Okres od zakażenia do wystąpienia zmian skórnych zawiera się od kilku tygodni do kilku miesięcy, średnio są to trzy miesiące. U niektórych osób, pomimo zakażenia, nie powstają kłykciny kończyste. Faza utajonego zakażenia zakażenia może utrzymywać się od miesiąca do kilku lat.
HPV, kłykciny kończyste u kobiet

W zależności od sposobu aktywności seksualnej kłykciny kończyste mogą być zlokalizowane:

• w okolicy wzgórka łonowego, pachwin, wejścia do pochwy, warg sromowych, szyjki macicy – po stosunku waginalnym,
• na języku, wewnętrznej stronie policzków, na łukach podniebiennych i krtani – po stosunku oralnym,
• w okolicy odbytu, kanału odbytu, bańki odbytnicy – po stosunku analnym.

Kobieta, u której stwierdzono kłykciny kończyste, powinna pilnie zgłosić się do ginekologa celem oceny szyjki macicy, wykonania cytologii oraz pobraniem wymazu do badań genetycznych HPV. U kobiety w ciąży kłykciny mogą być przyczyną zakażenia dziecka w trakcie porodu. Usunięcie kłykcin powinno odbyć się jak najszybciej, aby nie dochodziło do powstawania nowych zmian i wzrostu obecnych. Po usunięciu kłykcin obowiązuje okresowa samokontrola i kontrola w poradni ginekologicznej. Również partner seksualny powinien zgłosić się do lekarza celem przeprowadzenia badania.

HPV, kłykciny kończyste u mężczyzn

Kłykciny kończyste

W zależności od sposobu aktywności seksualnej kłykciny mogą być zlokalizowane:

• w okolicy krocza, penisa, moszny, pachwiny – po stosunku waginalnym,
• na języku, wewnętrznej stronie policzków, łukach podniebiennych i krtani – po stosunku oralnym,
• w okolicy odbytu, kanału odbytu, bańki odbytnicy – po stosunku analnym.

Zmiany skórne narządów płciowych, we wczesnym etapie choroby, większość mężczyzn zauważa dość szybko, ale tylko niektórzy zgłaszają swój problem lekarzowi. Nieuzasadniony wstyd i zażenowanie sprawia, że do lekarza mężczyźni zgłaszają się z licznymi, rozsianymi zmianami. W takim przypadku usunięcie kłykcin jest jedyną skuteczną metodą leczenia. Jak dotąd nie wynaleziono leku o udowodnionej skuteczności przeciw wirusowi HPV.  Po usunięciu  zmian obowiązuje okresowa samokontrola, a raz w roku kontrola u lekarza. Również partnerka seksualna powinna zgłosić się do lekarza.

Diagnostyka:

1. Wiele kłykcin ma bardzo charakterystyczny wygląd. Do rozpoznania wystarczy badanie przedmiotowe.
2. Dermatoskopia.
3. Test z 5% kwasem octowym.
4. Badania genetyczne.
5. Cytologia.
6. Histopatologia.
7. Należy wykluczyć inne choroby przenoszone drogą płciową.

HPV

Leczenie

U około 1/3 osób kłykciny kończyste w ciągu czterech miesięcy mogą ulec samoistnemu wyleczeniu. Mimo tego u wszystkich zaleca się leczenie kłykcin celem ograniczenia szerzenia się zakażenia.

Leczenie niezabiegowe – przeprowadza je pacjent w warunkach domowych.

• Sinekatechina – Veregen (maść). Kłykcinę smaruje się maścią trzy razy w ciągu doby. Leczenie jest długie, stosuje się je do ustąpienia zmian,
• Imikwimod- Aldara (krem), Zyclara (krem). Krem nakłada się bezpośrednio na zmianę i pozostawia na około 8 godzin. Następnie zmianę należy umyć pod bieżącą wodą.  Zabieg powtarza się trzy razy w tygodniu do ustąpienia zmian, nie dłużej niż 4 miesiące. W trakcie leczenia powstają miejscowe skutki uboczne, tj. pieczenie, ból, zaczerwienienie, owrzodzenie,
• Podofilotoksyna- Condyline (płyn), Wartec (krem). Płyn nakłada się aplikatorem z oczkiem na zmianę dwa razy dziennie i pozostawia na cztery godziny. Po tym czasie zmianę należy umyć wodą. Zabieg powtarza się przez 3 dni, po czym należy zrobić 4 dni przerwy. Maksymalny czas leczenia wynosi miesiąc. Zdrową skórę wokół zmiany można posmarować wazeliną. W trakcie leczenia powstają miejscowe skutki uboczne, tj. pieczenie, ból, zaczerwienienie, owrzodzenie.

  Zabiegowe. Leczenie przeprowadza lekarz w gabinecie zabiegowym.

• Odsetek wyleczeń jest największy, a nawrotów najmniejszy,
• Elektrokoagulacja,
• Krioterapia. Zalecana w ciąży,
• Laseroterapia,
• Chirurgiczne wycięcie.

Wirus HPV – szczepionki

W sprzedaży dostępne są trzy szczepionki przeciw wirusowi HPV. Zawierają najczęściej spotykane typy wirusa HPV. Szczepionki przeznaczone są kobiet i mężczyzn po 9 roku życia. Szczepienia zapobiegają wystąpieniu zmian przednowotworowych i nowotworowych okolic szyjki macicy, sromu, pochwy, penisa, odbytu oraz kłykcin kończystych.

• Cervarix – szczepionka przeciw  HPV typ 16, 18. Zalecany schemat szczepień 0, 1, 6 miesięcy,
• Silgard – szczepionka przeciw  HPV typ 6, 11, 16, 18. Zalecany schemat szczepień 0, 2, 6 miesięcy,
• Gardasil – szczepionka przeciw HPV typ 6, 11, 16, 18, 31, 33, 45, 52, 58. Zalecany schemat szczepień 0, 2, 6 miesięcy.

Kłykciny kończyste – cewka moczowa

Kłykciny kończyste

Kłykciny kończyste – okolica odbytu

Autor:
Dr n. med. Krzysztof Gierlotka
Specjalista chorób zakaźnych, wenerycznych, hepatolog